Jabbeke kreeg deze legislatuur uitvoerig met het thema migratie te maken. Het gaat om verschillende categorieën van mensen die vaak op een hoop gegooid worden. Een goed inzicht in deze verschillen is dan ook cruciaal om er beleidsmatig adequaat op te reageren. Het was dan ook verbazend om te zien dat zowel het bestuur als de extreem- en radicaal rechtse partijen helemaal niet over dat inzicht beschikken wat bleek uit hun felle reacties tegen het gesloten centrum. Nochtans is migratie steeds een van hun belangrijkste politieke thema's en mag je verwachten dat ze over veel expertise beschikken wat blijkbaar niet het geval is. We stellen ons dan ook vragen bij hun bestuurscapaciteit als je zeer heftig en emotioneel reageert op zaken die zo goed als geen impact zullen hebben op de gemeente.
In Jabbeke kwam zowel transmigratie, mensen in illegaal verblijf en asielzoekers aan bod. Hoewel Jabbeke een lange geschiedenis kent van migratie is dit toch vrij uitzonderlijk en voor een kleine gemeente kan dat tellen.
Een gesloten centrum
Midden februari 2022 werd het nieuws bekend dat het centrum voor illegalen te Brugge (CIB) ook wel gekend als de refuge zou verhuizen naar de gronden aan de splitsing van de E40 in Jabbeke. De oude gebouwen van de snelwegpolitie voldoen al lang niet meer en zijn zelfs een bedreiging voor de veiligheid. De komst van het gesloten centrum zorgde voor zeer afwijzende reacties van de burgemeester en van de rechtse partijen wat ons deed vermoeden dat ze niet goed op de hoogte waren waar het eigenlijk over ging. De plannen zijn ondertussen in een vergevorderd stadium in die zin dat de financiële middelen zijn toegekend. Het is dus wachten op een begin van de constructiewerken.
Een gesloten centrum is een gevangenis waarvan de gedetineerden gemeenschappelijk hebben dat ze geen verblijfsvergunning hebben om in België te mogen zijn. Hun detentie kan het gevolg zijn van uiteenlopende redenen. Niet enkel criminelen worden daar opgesloten. Het doel van een gesloten centrum is de uitzetting van de gedetineerden naar hun land van herkomst of een ander veilig land. Dat betekent dat inwoners niet met hen in contact kunnen en mogen komen. Wellicht zal de inplanting en de dagelijkse werking van dit complex in Jabbeke nauwelijks opgemerkt worden.
Een open opvangcentrum voor asielzoekers
Eind 2022 besloot de federale regering om de voormalige site van de civiele bescherming te gebruiken als een noodopvang voor asielzoekers. Prioriteit ging daarbij naar de meest kwetsbare mensen zoals alleenstaande vrouwen en gezinnen. Alleenstaande mannen bleven op straat slapen.
De politieke reacties op het gesloten centrum waren al niet mals. Met de aankondiging van de komst van een open asielcentrum mochten alle racistische registers open. Onder druk van de rechtse partijen ging ook de burgemeester zich te buiten aan triestige reacties en de uitspraak betreffende zijn schoonmoeder ging viraal waardoor hij niet alleen Jabbeekse, maar zelfs Vlaamse bekendheid verwierf. N-VA Jabbeke duwde een motie ter ondersteuning van de burgemeester in zijn verzet tegen het asielcentrum door de gemeenteraad. We stemden als enige partij tegen deze motie. Integendeel, Groen Jabbeke hield het hoofd koel en bezorgde de burgemeester vanuit een eerder toevallige expertise in deze materie een nota met beleidsopties met 2 grote punten. Een eerste betrof de wijze waarop een gemeente kan omgaan met de aanwezigheid van een open centrum en hoe de bezetting van het centrum er kan uitzien. Het gaat vooral over praktische aangelegenheden. Een tweede punt betrof het instellen van een voor alle belanghebbende partijen haalbare deadline waarop het open centrum kan actief blijven en dit namelijk tot de bouw en de ingebruikname van het gesloten centrum. Geen enkele Belgische gemeente heeft op haar grondgebied zowel een gesloten als een open centrum. Ook Jabbeke moet daar geen uitzondering op zijn. Wat de burgemeester er mee heeft gedaan, weten we niet. Wel heeft Groen Jabbeke via informele contacten met het kabinet van De Moor deze nota nog eens aangehaald. Volgens onze inschattingen en wat we aan gefluister horen in de wandelgangen lijkt het er op dat het kabinet ons voorstel kan aanvaarden en kan er een einddatum voor het asielcentrum worden vastgelegd. Jabbeke heeft immers initiatief genomen om de site te kopen en wil deze dan ook verwerven. Ook Groen Jabbeke meent dat de site perfect is om daar gemeentelijke diensten te huisvesten. Zo kan Jabbeke solidariteit tonen met vluchtelingen, maar vooral ook met andere gemeenten door tegemoet te komen aan de vraag naar opvangplaatsen in plaats van de bal naar elkaar door te spelen.
De komst van het noodopvangcentrum zorgde begrijpelijk voor gemengde reacties. Zeker voor de nabije buren was het nieuws niet evident. Men weet immers niet wat men er van moet verwachten. Ondertussen blijken de gevolgen behoorlijk mee te vallen voor de buurt en zijn er geen noemenswaardige incidenten gemeld. De komst van het centrum inspireerde ook inwoners om mee te bouwen aan een interne werking van vrijwilligers. Ook dat loopt bijzonder vlot en brengt een positieve dynamiek met zich mee. Ten slotte brengt een asielcentrum ook een nood aan personeel. Onder andere een aantal inwoners van onze gemeente vond er al een job.
Van noodopvang naar eerstelijnsopvang
Het centrum begon als een noodopvangcentrum wat betekende dat de kwaliteitsnormen voor de opvang even konden worden genegeerd. Er waren plannen om de capaciteit uit te breiden van 300 bewoners tot 600. Een serieuze verhoging. Groen Jabbeke was aanwezig bij inspectie en gaf aan dat de kwaliteit van de ruimtes op het randje was wat door Fedasil beaamd werd. De bezetting blijft dus op maximaal 300 mensen. Wat wel veranderde is dat mensen die daar verblijven niet langer naar andere centra worden gezonden als daar plaats vrijkomt. Dat betekent ook dat het gemeentepersoneel moet instaan voor een aantal administratieve taken zoals het afleveren van bepaalde documenten hoewel ook dat zeer miniem is. Wie beweert dat de gemeente Jabbeke hoge kosten heeft door dit centrum, liegt zonder meer en heeft geen inzicht in de verschillende migratiediensten. Immers, de gemeente krijgt fondsen van Fedasil om die dienstverlening te voorzien.
Transmigratie
Van alle mogelijke vormen van migratie kreeg Jabbeke meer dan gemiddeld te maken met transmigratie en dit reeds al een aantal decennia. De aanwezigheid van de snelwegparking is de hoofdoorzaak. Gezien deze mensen verstoken bleven van opvang sliepen ze in bosjes en op onaangepast plaatsen in de gemeente. Dit ging logischerwijze gepaard met heel wat afval en menselijke uitwerpselen. Hoewel inwoners heel wat medeleven en begrip hebben voor de moeilijke situatie van deze mensen, is het blind blijven voor en het niet aanpakken van deze problematiek ontoelaatbaar.
Door onder andere de tijdelijke sluiting van de snelwegparking werd het fenomeen van transmigranten steeds kleiner. Vandaag is het bijna afwezig en het lijkt er op dat een terugkeer naar vroegere situaties niet onmiddellijk zal gebeuren, maar een glazen bol heeft niemand. Veel hangt af van de internationale context. We ijveren er voor dat er aan transmigranten een minimale en menselijke vorm van opvang wordt geboden. Het beleid dat werd gevoerd door zowel de gemeente, Vlaanderen als de federale overheid is niet structureel, verplaatst het probleem en biedt geen oplossing.